Knowledge Sharing – หัวข้อ “Business Model Canvas (BMC)”
การเริ่มต้นธุรกิจที่ดี ควรมีแบบแผนที่ชัดเจน และ BMC (Business Model Canvas) คือเครื่องมือที่จะช่วยให้คุณมองเห็นภาพรวมธุรกิจได้ภายในหน้าเดียว เป็นกรอบแนวคิดที่ครอบคลุมการดำเนินธุรกิจ 9 ส่วนหลัก ซึ่งออกแบบโดย Alexander Osterwalder ผู้ก่อตั้งบริษัท Strategyzer
ทำไมต้องรู้จัก Business Model Canvas?
สถิติชี้ว่ามากกว่า 80% ของธุรกิจที่เริ่มต้นโดยไม่มีแบบแผนทางธุรกิจชัดเจน มักไปไม่ถึงเป้าหมาย
BMC จึงเป็นเครื่องมือที่ช่วย:
- วางแผนธุรกิจอย่างเป็นระบบ
- ปรับปรุงการสื่อสารภายในองค์กร
- รีเฟรชโมเดลธุรกิจที่ล้าสมัย
- วางแผนการลงทุนและคัดเลือกธุรกิจที่มีศักยภาพ
ส่วนประกอบทั้ง 9 ของ BMC
- Customer Segments (กลุ่มลูกค้า)
- Value Propositions (คุณค่าที่นำเสนอ)
- Channels (ช่องทางการเข้าถึงลูกค้า)
- Customer Relationships (ความสัมพันธ์กับลูกค้า)
- Revenue Streams (กระแสรายได้)
- Key Resources (ทรัพยากรหลัก)
- Key Activities (กิจกรรมหลัก)
- Key Partners (พันธมิตรหลัก)
- Cost Structure (โครงสร้างต้นทุน)
สามารถแบ่งเป็น 2 ฝั่ง:
- Frontend: การตลาด การขาย การให้บริการ
- Backend: การเงิน ทรัพยากรมนุษย์ การปฏิบัติการ
1. Customer Segments (กลุ่มลูกค้า)
ลูกค้าอาจแบ่งออกเป็น:
- Mass Market: สินค้าทั่วไป เช่น น้ำดื่ม, ยาสีฟัน
- Niche Market: กลุ่มเฉพาะ เช่น เสื้อผ้าออร์แกนิก
- Segmented: หลายกลุ่ม แต่ละกลุ่มมีความต้องการต่างกัน
- Diversified: ใช้ทรัพยากรเดียวกันส่งมอบให้ลูกค้าหลายแบบ เช่น บริการเว็บไซต์และแอปพลิเคชัน
- Multi-sided: มีผู้ซื้อ-ผู้ขาย เช่น Smokybike
2. Value Propositions (คุณค่าที่นำเสนอ)
สิ่งที่ธุรกิจนำเสนอเพื่อดึงดูดลูกค้า เช่น:
- ความแปลกใหม่, ดีไซน์, ราคา
- ประสิทธิภาพ, ความสะดวก, ความปลอดภัย
- การตอบโจทย์เฉพาะกลุ่ม, ลดความเสี่ยง, ความน่าเชื่อถือของแบรนด์
3. Channels (ช่องทางการเข้าถึงลูกค้า)
- ช่องทางของบริษัทเอง: ร้านค้า, เว็บไซต์, พนักงานขาย
- ช่องทางของพันธมิตร: ร้านค้าร่วม, ตัวแทนจำหน่าย, พาร์ทเนอร์, PR
4. Customer Relationships (ความสัมพันธ์กับลูกค้า)
- Personal Assistance: การบริการแบบตัวต่อตัว เช่น ตัดสูท
- Dedicated Assistance: ความสัมพันธ์ระดับพรีเมียม เช่น บัตรเครดิตพรีเมียม
- Self-Service / Auto-Service: ลูกค้าทำเองได้ เช่น E-commerce
- Communities / Co-creation: ชุมชนผู้ใช้ เช่น Samsung / ลูกค้าร่วมสร้าง เช่น Lay
5. Revenue Streams (กระแสรายได้)
- การขายสินค้า
- ค่าบริการ
- ค่าสมาชิก
- ค่าลิขสิทธิ์ / เช่า / เช่าซื้อ
- นายหน้า / การโฆษณา
6. Key Resources (ทรัพยากรหลัก)
- กายภาพ: โรงงาน, อาคาร, เครื่องจักร
- ความรู้: ลิขสิทธิ์, เคล็ดลับการค้า, ความสัมพันธ์ทางธุรกิจ
- บุคคล: ทีมขาย, ทีมไอที, ทีมผลิต
- การเงิน: เงินทุนหมุนเวียน, สินเชื่อ
7. Key Activities (กิจกรรมหลัก)
- การผลิต / พัฒนา / ขาย
- การจัดระบบ / เครือข่าย
- การให้บริการ / การแก้ปัญหาเฉพาะลูกค้า
8. Key Partners (พันธมิตรหลัก)
- Strategic Alliance: กับบริษัทที่ไม่ใช่คู่แข่ง
- Coopetition: กับคู่แข่งร่วมมือกันเฉพาะกิจ
- Joint Venture: ร่วมทุนเพื่อเปิดธุรกิจใหม่
- Buyer-Supplier Relationship: ผู้ซื้อ – ซัพพลายเออร์
9. Cost Structure (โครงสร้างต้นทุน)
- ต้นทุนคงที่ / ผันแปร
- ต้นทุนแยกตามแผนก (IT, Marketing, HR, Production)
- ต้นทุนทางบัญชี เช่น ค่าเสื่อมราคา ค่าน้ำ ค่าไฟ ฯลฯ
สรุป
Business Model Canvas คือเครื่องมือทรงพลังที่สามารถใช้ได้ทั้งในช่วงเริ่มต้นธุรกิจ ปรับกลยุทธ์ระหว่างทาง หรือรีเฟรชองค์กรที่กำลังซบเซา
เพียงแค่หยิบกระดาษ หยิบปากกา แล้ววางโมเดล BMC ลงบนหน้าเดียว ก็สามารถเห็นภาพธุรกิจทั้งหมดได้อย่างเป็นระบบ
เพราะธุรกิจที่ดี ไม่ใช่แค่มีไอเดีย แต่ต้องมีโครงสร้างที่ชัดเจน