Knowledge sharing
แนวคิดโดย ดร. เอ็ดเวิร์ด เดอ โบโน (Dr. Edward de Bono)
ในโลกที่เต็มไปด้วยปัญหา ความไม่แน่นอน และข้อมูลมหาศาล เรามักจะเผชิญกับความสับสนทางความคิด คิดวน คิดไม่ออก หรือมองไม่ครบทุกมุม เทคนิค “Six Thinking Hats” จึงถูกพัฒนาขึ้นเพื่อให้เราสามารถ คิดอย่างเป็นระบบ มีโครงสร้าง และลดความขัดแย้งภายในทีม โดยใช้ บทบาทจำลอง ผ่านหมวก 6 สี ที่แทนมุมมองการคิดแต่ละด้าน
Six Thinking Hats คืออะไร?
Six Thinking Hats คือเครื่องมือสำหรับการคิด ที่จำลองให้ผู้คิดเปลี่ยนมุมมองของตนเองตาม “สีของหมวก” ชั่วคราว โดยแต่ละสีแทนวิธีคิดเฉพาะด้าน ซึ่งช่วยให้เราสามารถแยกอารมณ์ ความรู้ ข้อเท็จจริง และจินตนาการออกจากกัน เพื่อการวิเคราะห์ที่รอบด้าน
จุดสำคัญ: “หมวก” เป็นแค่ มุมมองชั่วคราว ไม่ได้แบ่งประเภทคน และไม่ได้ตัดสินว่าใครคิดถูกหรือผิด
หมวกทั้ง 6 ใบ แทนการคิด 6 แบบ
| หมวกสี | แนวคิดหลัก | บทบาทในการคิด |
|---|---|---|
| ขาว | ความจริง | รวบรวมข้อมูล ข้อเท็จจริง ตัวเลข |
| แดง | ความรู้สึก | แสดงอารมณ์ ความรู้สึกโดยไม่ต้องมีเหตุผล |
| ดำ | ข้อควรระวัง | วิเคราะห์ความเสี่ยง จุดอ่อน หรือสิ่งที่อาจผิดพลาด |
| เหลือง | มองบวก | คิดในแง่ดี ประโยชน์ และโอกาส |
| เขียว | ความคิดสร้างสรรค์ | เสนอไอเดียใหม่ การเปลี่ยนแปลงหรือทางเลือกใหม่ ๆ |
| น้ำเงิน | การควบคุม | วางกรอบ ตั้งเป้าหมาย สรุป และจัดลำดับความคิด |
การใช้จริง: ตัวอย่างการคิดด้วยหมวก 6 ใบ
โจทย์: จะพัฒนาระบบ Apartment Management ต่อดีไหม?
- 🟦 หมวกน้ำเงิน (วางกรอบ): ตั้งคำถามหลัก – เราควรพัฒนาระบบต่อหรือไม่?
- ⚪ หมวกขาว (ข้อเท็จจริง):
- มี Apartment ในระบบกี่แห่ง?
- รายได้จากลูกค้าปัจจุบันเท่าไร?
- คู่แข่งในตลาดมีกี่ราย?
- 🔴 หมวกแดง (ความรู้สึก):
- รู้สึกว่าธุรกิจนี้ยังมีศักยภาพหรือไม่?
- รู้สึกคุ้มค่าที่จะลงทุนต่อหรือเปล่า?
- ⚫ หมวกดำ (ข้อควรระวัง):
- หากพัฒนาไปอาจไม่คุ้มค่า
- คู่แข่งไปไกลแล้ว อาจไล่ไม่ทัน
- เสียทรัพยากรโดยไม่มีผลตอบแทน
- 🟡 หมวกเหลือง (มองบวก):
- เพิ่มฟีเจอร์แล้วจะดึงลูกค้าใหม่ได้
- ทำตลาดเพิ่ม → เพิ่มยอดขาย
- ปรับราคา → เพิ่มรายได้
- 🟢 หมวกเขียว (ไอเดียใหม่):
- จะมีฟีเจอร์อะไรที่ลดเวลาการทำงานของลูกค้าได้?
- ถ้าไม่เก็บเงินจากลูกค้า → จะหารายได้ทางไหนได้อีก?
- 🟦 หมวกน้ำเงิน (รอบที่ 2): สรุปแนวทาง วางแผนสิ่งที่ต้องทำต่อ และจัดลำดับความสำคัญของแต่ละความคิด
ทำไม Six Thinking Hats ถึงทรงพลัง?
- ทำให้ทีม “คุยกันด้วยมุมคิด” ไม่ใช่ความขัดแย้งส่วนตัว
- ช่วยให้เรากระโดดออกจากกรอบเดิม และมองหลายมุมได้พร้อมกัน
- เหมาะกับการ Brainstorm, ตัดสินใจ, แก้ปัญหา และนำเสนอ
- ช่วยกระตุ้นการมีส่วนร่วมของทุกคนในการประชุม
- สร้างวัฒนธรรมองค์กรที่เปิดรับความคิดเห็นที่หลากหลาย
สรุป
Six Thinking Hats ไม่ใช่แค่เครื่องมือสำหรับการคิดในเชิงธุรกิจหรือการประชุมเท่านั้น แต่เป็นแนวคิดที่สามารถใช้ได้ในชีวิตประจำวัน เมื่อใดที่คุณรู้สึกคิดไม่ออก คิดวน หรือเกิดข้อขัดแย้งในทีม ลอง “สวมหมวก” เพื่อสลับมุมมองดู แล้วคุณอาจมองเห็นคำตอบที่ชัดขึ้นกว่าที่เคย
“คุณไม่จำเป็นต้องเป็นคนคิดเก่งที่สุดในห้อง แต่คุณสามารถเป็นคนที่คิดอย่างเป็นระบบที่สุดในทีมได้”
หากนำเทคนิคนี้ไปใช้จริงในการระดมสมองหรือการตัดสินใจร่วม จะเห็นได้ทันทีถึงการเปลี่ยนแปลงในคุณภาพของผลลัพธ์ — เพราะวิธีคิดที่ดี คือรากฐานของการทำงานที่สำเร็จ